O awansach, granicach i kryzysie półmetka z Elżbietą Sujak rozmawia Cezary Sękalski
 

Rozwój i sukces. Zapewnienie człowiekowi sukcesu w jakimkolwiek wymiarze. Świadomość własnej sprawności.
 

On cementuje nasze poczucie wartości. Jego brak (zwłaszcza w drugiej połowie życia) często prowadzi do alkoholizmu u ludzi na szczycie ich możliwości – z lęku przed utratą stanowiska, roli społecznej, sławy, popularności czy dochodów...
 

Kryzys półmetka?
 

W pierwszej połowie życia dominuje potrzeba rozwoju, w drugiej – potrzeba twórczości. W pewnym momencie należy uznać własne granice i zmieścić się w nich ze swoją twórczością. Wtedy można funkcjonować społecznie, nie popadając w lęki i w mechanizmy obronne. Można, zamiast walki z granicami, rozwijać się wewnątrz nich (poszerzając kompetencje, zdobywając doświadczenie).
 

Najpierw ich wykryciem. A to jest bolesne. Potem następuje okres walki z ograniczeniami. Ostatecznie jednak nie pozostaje nam nic innego, jak je uznać i zacząć odkrywać: przecież można rozwijać się w górę i w głąb. Tutaj widzę szansę człowieka.

Jak rozeznać, co jest rzeczywistą granicą, a co przeszkodą, która domaga się mobilizacji i przekroczenia?
 

Najczęściej spontanicznie stosujemy metodę prób i błędów. Bardzo ważne jest, żeby poważnie traktować porażki, które są sygnałami wymagającymi analizy w poszukiwaniu przyczyn, a nie winnych. Taka refleksja może nas doprowadzić do konkluzji, że napotykamy naszą nieprzekraczalną granicę. Wtedy pozostaje szukanie drogi jej obejścia i znalezienie innej ścieżki.
 

W przygotowaniu człowieka do życia nie chodzi o to, żeby stworzyć genialnego, ale ciasnego specjalistę. Ważne jest, aby wskazać mu szeroki horyzont dający w razie konieczności możliwość zmiany kierunku.
 

 

W tych poszukiwaniach chodzi tak naprawdę o wybór jakiejś pasji, kierunku, w którym chce się podążać. I idzie się tą drogą tak długo, dopóki zainteresowanie się nie wyczerpie.

 

Może to naiwność z mojej strony, ale tak właśnie widzę na przykład pracę naukową: drążę jakiś problem, aż dojdę do kresu, to znaczy zbadam wszystko, co na ten temat powiedzieli inni naukowcy i specjaliści, i wtedy staję przed pytaniem „co dalej?”. Dopiero wówczas decyduję: albo drążę dalej dla rozwoju dziedziny, albo uważam ją za wyczerpaną i zwracam się w innym kierunku. Tu jest moja wolność i mój wybór.

 

 

Na pewno cały okres młodzieńczy aż gdzieś do półmetka. Są ludzie, którzy bardzo wcześnie odkrywają swoje granice. Ci najbardziej są narażeni na to, że w tej walce odpadną. Często popadają w uzależnienia, w całe systemy samopocieszania albo wrogości wobec innych czy paranoidalnego tłumaczenia świata jako spisku, wobec którego są bezradni. Wynika to właśnie z niezdolności do pogodzenia się z faktem egzystencji w pewnych granicach.

 

 

Pracowałam kiedyś nad tym zagadnieniem. Najpoważniejsze zaburzenia psychiczne są w gruncie rzeczy efektem wydarzenia, które przekroczyło zdolność człowieka do poradzenia sobie z nim. Badałam początki wybuchu ostrych psychoz. Prawie zawsze powstają one na skutek sytuacji, która przekracza zdolności przystosowawcze człowieka.