DRUKUJ
 
Monika Deja
Wiara w życiu seniora
wstań
 


Badania prowadzone na gruncie psychologii i socjologii pokazują, że seniorzy są najbardziej religijną grupą wiekową. Ponadto osoby starsze częściej niż młodsze podkreślają, że wiara i religijność odgrywają w ich życiu ogromną rolę. Nie pozostaje to bez wpływu na funkcjonowanie osób starszych. Wysoki poziom zaangażowania religijnego łączy się z lepszym stanem zdrowia, niższym poziomem przeżywanego stresu oraz wyższą oceną ogólnej jakości życia.

 

Religia zaspokaja bowiem w życiu jedną z najgłębszych potrzeb – potrzebę odwołania się do transcendencji, co daje człowiekowi poczucie sensu w doczesności i nadzieję na istnienie życia po śmierci. Jest to szczególnie istotne dla osób starszych, dla których odejście z tego świata jest perspektywą bardzo realną i bliską. Ponadto religia oraz związane z nią praktyki są źródłem zasobów, które ułatwiają osobom starszym radzenie sobie z trudnymi sytuacjami, takimi jak choroba własna lub bliskich, śmierć współmałżonka, poczucie samotności czy braku przydatności.Badania prowadzone na gruncie psychologii i socjologii pokazują, że seniorzy są najbardziej religijną grupą wiekową. Ponadto osoby starsze częściej niż młodsze podkreślają, że wiara i religijność odgrywają w ich życiu ogromną rolę. Nie pozostaje to bez wpływu na funkcjonowanie osób starszych. Wysoki poziom zaangażowania religijnego łączy się z lepszym stanem zdrowia, niższym poziomem przeżywanego stresu oraz wyższą oceną ogólnej jakości życia.

 

Sens cierpienia i śmierci

 

Po pierwsze, wiara w Boga pomaga nadać sens cierpieniu. Dla osób religijnych cierpienie jest interpretowane w kontekście Bożego planu, ale również z zaufaniem, że w trudnych doświadczeniach człowiek nie pozostaje sam, lecz otrzyma potrzebne siły do poradzenia sobie z nimi. Wiara w Bożą opatrzność i modlitwy do świętych w różnych sytuacjach kryzysowych skutkują przekonaniem, że człowiek jest pod dobrą opieką – podnosi to poczucie bezpieczeństwa, a zmniejsza poczucie bezradności. Poza tym religia pozwala spojrzeć na cierpienie jako na wartość, okazję do doskonalenia się czy też pomocy innym, np. poprzez ofiarowanie go w jakiejś intencji.

 

Po drugie, wiara pozwala oswoić śmierć i jej również nadać sens. Osoby wierzące ufają, że po śmierci czeka je życie wieczne, gdzie otrzymają od Boga nagrodę za dotychczasowe życie. Wysokie zaangażowanie religijne wiąże się z mniejszym lękiem przed śmiercią, wyższym poziomem życiowego optymizmu, nadziei i poczucia skuteczności w działaniu, co z kolei ma przełożenie na lepszą odporność organizmu i mniejsze ryzyko depresji. Nikt z nas nie lubi sytuacji niepewności czy wahania. W tym przypadku wiara redukuje to odczucie beznadziei, niepokoju o przyszłość, a podnosi świadomość celowości, sensowności tego wszystkiego, co nas spotyka. Skutkuje to szeroko pojętym „spokojem o jutro” i poczuciem bezpieczeństwa, a tym samym lepszym samopoczuciem psychicznym.

 

W badaniach naukowych udowodniono również zależność między częstością modlitwy a kondycją psychiczną seniorów – im częściej osoby badane praktykowały modlitwę, tym niższe było ich napięcie emocjonalne i poziom stresu.

 

Wiara w Bożą opatrzność i modlitwy do świętych w różnych sytuacjach kryzysowych skutkują przekonaniem, że człowiek jest pod dobrą opieką – podnosi to poczucie bezpieczeństwa, a zmniejsza poczucie bezradności.

 

Wśród ludzi

 

Ponadto zaangażowanie religijne wiąże się ze wsparciem społecznym. Przynależność do wspólnot przy parafii i związane z tym spotkania, rozmowy, wspólnie spędzony czas są dobrą okazją do wymiany poglądów, podzielenia się trudnościami, usłyszenia dobrej rady co do dalszego postępowania. Pozwala to obniżyć poziom negatywnych emocji i napięcia. Uczestnictwo w nabożeństwach czy pielgrzymkach bywa traktowane jako przeciwdziałanie samotności, sposób na nawiązanie nowych znajomości. Czynny udział w życiu parafii zaspokaja potrzeby przynależności, użyteczności i uznania, akceptacji.

 

W okresie późnej dorosłości zmienia się kontekst życia człowieka, a tym samym zmieniają się cele i priorytety życiowe. Na znaczeniu tracą potrzeby samorealizacji czy odnoszenia zawodowych sukcesów, a zyskują potrzeby przynależności, szacunku, bycia potrzebnym, nadania sensu rzeczywistości. Senior dokonuje życiowego bilansu, podejmuje refleksję nad kończącym się życiem, próbuje uporządkować to, co budzi w nim jeszcze poczucie winy. Dąży do poczucia samospełnienia – przekonania, że jego życie miało sens i było wartościowe; że było dobrze spełnioną misją. Aby poczynione podsumowanie było pozytywne, człowiek powinien rozwijać swoją duchowość. Przez jej pryzmat jest w stanie zrozumieć sens przemijania, a także ukształtować odpowiednią postawę wobec siebie, innych ludzi i świata.


Wsparcie w troskach dnia codziennego

 

Religia daje również seniorowi siłę do pokonywania trudności i radzenia sobie z wyzwaniami tego okresu rozwojowego. Co więcej, ludzie starsi wymieniają wiarę (tuż obok kondycji fizycznej, warunków mieszkaniowo-bytowych, dostępu do usług medycznych) jako jeden z czynników mających wpływ na wysokie poczucie jakości ich życia na tym jego etapie.

 

Dlatego też wiedza na temat znaczenia wiary i religijności dla seniorów oraz jej oddziaływania na ich zdrowie fizyczne i psychiczne może stać się przyczynkiem do tworzenia programów wsparcia czy aktywizacji osób starszych. Umożliwienie im praktykowania swojej wiary oraz wspieranie w rozwoju duchowym są jednymi z podstawowych elementów, które mogą istotnie zwiększyć ich poczucie dobrostanu oraz satysfakcji z życia. W kontekście zjawiska starzenia się społeczeństwa jest to niewątpliwie wyzwanie i zadanie stojące przed ludźmi mającymi na co dzień kontakt z tą grupą społeczną – lekarzami, opiekunami, psychologami, duchownymi, ale także członkami rodzin.

 

Monika Deja

Wstań nr 203