Informator praktyczny
Kościelny proces o nieważności małżeństwa:
- Wiadomości ogólne. Podstawowe pojęcia [czytaj]
W serii artykułów zatytułowanych Kościelny proces o nieważność małżeństwa. Informator praktyczny, spróbujemy, wszystkim starającym się bądź dopiero rozważającym orzeczenie nieważności swojego związku, przedstawić w zarysie najważniejsze informacje w tej dziedzinie.
Instytucja właściwego sądu kościelnego
Jednym z podstawowych pytań osób, stojących na progu wszczęcia procesu o stwierdzenie nieważności ich małżeństwa, jest to dotyczące instytucji, do której należy się zwrócić, aby mogła ona rozpatrzyć ich sprawę.
Tą instytucja jest właściwy sąd kościelny: diecezjalny, metropolitalny, ewentualnie Rota Rzymska. Sądy te w praktyce polskiej posiadają różne nazwy: Sądy Duchowne, Sądy Biskupie, Trybunały Diecezjalne, Trybunały Metropolitalne, pod którymi wszak kryje się ta sama rzeczywistość.
Właściwość to kompetencja jednego z wielu sądów do rozpatrzenia sprawy. Z jednej strony, dotyczy to miejsca: wnieść sprawę w Warszawie, gdzie mieszkam, czy w Krakowie, gdzie mieszka małżonek?
Z drugiej strony, dotyczy instancji: wnieść sprawę w sądzie diecezjalnym łomżyńskim czy od razu metropolitalnym łódzkim?
W sprawach kościelnych inaczej niż świeckich kwestia właściwości łączy w sobie oba czynniki, a więc miejsce i instancję. Dla porównania w sprawach świeckich prostsze sprawy rozpatrywane są przez sądy rejonowe, np. pobicie, a poważniejsze przez sądy okręgowe, np. morderstwo, gdzie właściwość terytorialna zależy od miejsca popełnienia czynu.
Jak wyrazić przekonanie o wyznawanych przez siebie wartościach, aby nie naruszyć "emocjonalnego terytorium" młodego człowieka, a przy tym nie zdradzić własnych poglądów? Jak w sytuacjach różnicy zdań zachować się z szacunkiem dla siebie i dla innych? Wszyscy wiemy, jak złe efekty przynoszą decyzje "nie, bo nie".
Nie bez powodu mówi się, że człowiek wywodzący się ze środowiska wiejskiego zwraca się instynktownie ku temu, co minione, przywiązując wielką wartość do obyczaju; że z natury swojej jest tradycjonalistą, nawet jeśli sądzi, że ma poglądy rewolucyjne, lub wmówią mu to politycy z miasta. Angelo Roncalli miał w sobie coś z tego instynktu. Jednak możemy powiedzieć jego własnymi słowami, że Opatrzność wykorzystała tę cechę jego charakteru, aby powierzyć mu dziedzictwo o zupełnie innym wymiarze, które zawładnęło całą jego osobą i które przyjął w całości — dziedzictwo przeszłości Kościoła.